Nước ta là một nước nhiệt đới nên có rất nhiều loài nấm, có loài được dùng để làm thuốc, có loài được sử dụng làm thực phẩm ngon như nấm rơm, nấm hương, nấm mỡ, mộc nhĩ. Nấm là loài thực vật bậc thấp nhưng là loại thực phẩm giầu chất dinh dưỡng, có vị béo ngọt, thơm. Mặc dù vậy không phải loài nấm nào cũng được dùng làm thuốc và thực phẩm vì có nhiều loài nấm độc dù chỉ ăn một ít cũng có thể gây ngộ độc thậm chí có thể chết người.
(Ảnh có tính chất minh họa)
Nấm được cấu tạo bao gồm phần thể quả ( mọc ở trên mặt đất) và thể sợi nấm. Phần thể quả gồm: mũ nấm và cuống nấm, dưới mũ nấm là phiến nấm, phần trên cuống nấm là vòng nấm và phần dưới cuống nấm là bao gốc. Bộ phận độc của nấm nằm ở phần thể quả. Những nấm thấy có đủ cả mũ, phiến, cuống, vòng và bao gốc thường là nấm độc. Việc quan sát chân nấm khi hái và chế biến nấm là rất cần thiết. Nấm Amanita là loài nấm rất độc hay gặp ở nước ta thường mọc đơn độc hoặc thành từng cụm trong rừng và ở bãi cỏ. Màu sắc của loài nấm này thay đổi tuỳ từng chủng loại có thể màu trắng, màu vàng, màu xanh lục, màu nâu...rất dễ nhầm với nấm lành. Loài này có nhiều chủng loại: nấm độc đỏ, nấm độc nâu, nấm độc trắng...nhưng đều có bao gốc ở chân nấm. Ngoài ra còn có nhiều loài nấm độc khác như nấm mũ khía, nấm phiến đen chân vàng, nấm xốp gây nôn...
Dấu hiệu của ngộ độc nấm: Có khi các dấu hiệu ngộ độc xuất hiện rất nhanh chỉ sau khi ăn 20-30 phút nhưng cũng có thể xuất hiện muộn 20 giờ sau khi ăn. Nếu xuất hiện các dấu hiệu ngộ độc càng muộn thì ngộ độc càng nặng. Các dấu hiệu thường thấy là: buồn nôn, nôn có khi nôn ra thức ăn lẫn máu; Đau bụng dự dội thành từng cơn, đi ngoài ra nước tanh thối có dính máu; Toàn thân mệt mỏi, bí tiểu, toàn thân lạnh có thể có mẩn đỏ....Có trường hợp có biểu hiện triệu chứng thần kinh như hoa mắt, co giật bất tỉnh.
Sơ cứu khi ngộ độc nấm: Nếu người ngộ độc không nôn được phải gây nôn hoặc rửa dạ dày ( chú ý không rửa dạ dày khi người bệnh lơ mơ hay mê man) không cho người bệnh uống các loại thuốc có rượu. Sau khi sơ cứu phải chuyển người bệnh đến ngay cơ sở y tế gần nhất để tiếp tục cứu chữa.
Đề phòng ngộ độc nấm cần:
- Chỉ hái nấm khi biết chắc chắn là ăn được.
- Tuyệt đối không được ăn nấm lạ.
- Không ăn thử nấm, dứt khoát loại bỏ nấm khi còn nghi ngờ.
- Không ăn nấm đã già hoặc quá non hoặc nấm ôi thiu.
- Sơ cứu ngay khi có triệu chứng ngộ độc rồi chuyển đi cấp cứu tại các trung tâm y tế gần nhất.
TS. Lưu Minh Châu.
(Cục Y tế Giao thông vận tải)