Cá nóc hay có nơi gọi là cá cóc với tên khoa học Tetrodon Ocellatus đến nay người ta thống kê được 60 loài cá nóc. Ở Việt nam theo điều tra có khoảng 20 loài, phần lớn sống ở nước mặn tuy nhiên vẫn có một số loài sống ở nước ngọt như cá nóc vàng, cá nóc hạt mít...
Cá nóc là một loài cá độc. Độc chất của cá nóc được xác định từ năm 1910 có tên Tetrodotoxin. Độc tố của cá nóc có ở hầu hết các cơ quan như gan, thận, da, mỡ và nhiều nhất ở trứng cá. Độc tố của cá nóc rất cao trong mùa đẻ trứng từ tháng 2 đến tháng 7. Thường chất độc không có trong thịt các nóc nhưng khi chết chất độc từ ruột, gan, thận, trứng do bị dập vỡ ngấm vào thịt cá gây độc. Độc chất của cá nóc khó bị nhiệt phân huỷ ( đun sôi 1000C mất 4h, 2000C mất 10phút)
(Ảnh có tính chất minh họa)
Các triệu chứng của ngộ độc bởi độc tố cá nóc: Sau khi ăn phải độc tố cá nóc khoảng từ 30 phút đến 3,4 giờ có thể đến 24 giờ ( tuỳ theo lượng độc tố ăn vào nhiều hay ít) người ngộ độc thấy tê môi, tê lưỡi tiếp theo thấy vã mồ hôi, tiết nước dãi , nôn mửa, cứng lưỡi, thở chậm, đồng tử giãn , hạ thân nhiệt , sau cùng gây ngừng hô hấp, ngừng tuần hoàn dẫn đến tử vong. Tỷ lệ tử vong do ngộ độc bởi độc tố các nóc cao ( khoảng 60% trong vòng 1-24 h đầu) . Đặc điểm của ngộ độc do độc tố các nóc chỉ xảy ra trong vòng 24 giờ. Hiện nay chưa có thuốc chữa ngộ độc độc tố cá nóc.
Một số dấu hiệu nhận biết cá nóc: Cá nóc thân ngắn không dài quá lưng có nhiều gai lởm chởm, thân cá thô ráp sần sùi có nhiều đốm màu khác nhau. Đầu cá dẹt, răng cá gắn chặt với nhau thành tấm. Đặc biệt khi cá tự vệ cá phồng bụng rồi nằm ngửa trôi theo dòng nước.
Hiện nay nhiều người vẫn thích ăn thịt cá nóc do thịt cá nóc thơm và ngon nhưng ở nước ta kinh nghiệm chế biến cá nóc chưa nhiều dễ gây nhiễm độc thịt cá bởi các độc tố từ các phủ tạng của cá. Nên để tránh những điều đáng tiếc xảy ra khi ăn cá nóc tốt nhất chúng ta không nên chế biến và ăn cá nóc.
Đề phòng ngộ độc cá nóc:
Biện pháp an toàn tuyệt đối là không được ăn cá nóc
Khi bị ngộ độc cá nóc trước tiên phải gây nôn cho nạn nhân có thể bằng cách ngoáy họng, móc họng và nhanh chóng đưa đến cơ sở y tế gần nhất .
TS.Lưu Minh Châu
Cục Y tế Giao thông vận tải